Hint destanlarý nelerdir?

Hindistan'da, destanlarýn ve destancýlýðýn çok büyük bir deðeri vardýr. Tüm dünyada bilinen ve haklý bir deðer gören iki önemli Hint Destaný vardýr: Ramayana ve Mahabharata. Her iki destan da Hindistan'da çok sevilir ve kutsal olarak kabul edilir. Mahabharata Hint televizyonlarýnda dizi film olarak oynatýlmaktadýr. Ramayana ise, sadece Hindistan'da deðil, komþu ülkelerde ve adalarda, müzikli ve danslý tiyatro olarak oynanýr; akýllardan hiç çýkmayan o olaylar, defalarca yinelenir.

Destanlarýn çekirdek konularýna bakýldýðýnda, Mahabharata Ramayana'dan daha eski gözükmektedir. Ancak Ramayana'nýn yazýya geçirilip, bitiriliþi (yaklaþýk MÖ 2. yüzyýl) Mahabharata'dan daha önce olduðu için, daha eski bir destan olarak kabul edilir.

RAMAYANA, öncelikle Budist inançtan etkilenmiþtir ve halk arasýnda yaþayan baladlar, destan bitirilmeden önceki zaman içinde, sýk sýk destan anlatýmlarýnda kullanýlmýþtýr. Destan, daha sonra Hinduizm'in Vishnu mezhebinin etkisi altýna girerek, tamamen Hindulaþtýrýlmýþtýr.

Ramayana, 24.000 beyit (þloka) ve 7 bölümdür, (kanda) Mahabharata ise 100.000 beyit ve 18 bölümden (parvan) oluþur. Destandan çok bir Purana (Efsanevi Öykü Biçimi) karakteri gösteren Harivamþa ise 35.000 beyit ve 3 bölümdür.

Destanlar çok geniþ bir alaný etkileri altýna almýþlardýr. Ramayana'nýn yayýldýðý alanlarýn baþlýcalarý þunlardýr: Cava Adasý, Endonezya, Malezya, Filipinler, Kamboçya, Tayland, Laos, Burma, Japonya, Nepal, Seylan, Moðolistan. Destan, bu bölgelerin kendine has yapýsý içinde biraz deðiþtirilmiþ olarak anlatýlýr. Bugün Hindistan'da en çok sevilen ve tutulan anlatýmý ise, Tulsi Das'ýn (1532-1623) Ram Çarit Manas (Rama'nýn Yaptýklarýnýn Biriktiði Göl) adlý eseridir.

Rama, bir savaþçý (kshatriya) çocuðu olmakla birlikte, sürgüne gidiþi sýrasýnda bir Buddhist gibi uysal ve yumuþaktýr. Sugriva için Valin'i öldürmesi, aslýnda kalleþçe bir davranýþtýr. Bunun dýþýnda genelde iyi bir insan portresi çizer. Daþaratha sözünde duran kral; Kaikeyi ise oðlu için kötülüðü bile göze alan iyi bir anne, fakat kötü bir kiþidir. Lakshmana kardeþ baðlýlýðýna, Sita ise eþ baðlýlýðýna iyi birer örnektir. Bharata ise, aðabeyi Rama'ya baðlýlýðýný göstermeyi ihmal etmez. Ravana da, destandaki en kötü ve zalim karakterdir.

MAHABHARATA Destaný'nda ilk önce görülenler, Vishnu inancýnýn egemen olmadýðý zamanlarýn baþ tanrýlarý Vedik tanrýlar, Ýndra, Agni, Soma vs. dir. Destan, daha sonra, Vishnu mezhebine baðlý din adamlarýnýn egemenliði altýnda yeniden biçimlendirilmiþtir. Ancak destanda, erdem ve adalet tanrýsý Dharma'nýn ve "Dharma Anlayýþý"nýn da büyük bir önemi olduðu görülmektedir.

Hintliler atalarýna "Bharata" derler. Mahabharata "Büyük Bharata" savaþýný anlatýr. Ne zaman olmuþtur? Tarihi pek bilinmez; ancak savaþýn geliþimi ve oluþumu çok güzel anlatýlýr. Kahramanlar önce söz, sonra da ok atýþýrlar bol bol... Yudhishthira bilgeliðin temsilcisidir. Tanrý Dharma'nýn oðlu olarak kabul edilir. Bhima'nýn babasý Vayu, Arcuna'nýn Ýndra'dýr. Nakula ve Sahadeva ise, ikiz olduklarý için, ikiz tanrý Aþvin'den türemiþlerdir. Tanrýsal yanlarý böyle! Oysaki babalarý Pandu adýnda soluk tenli bir insandýr. Kardeþi Dhrtarashtra ise kördür. Her ikisi de Kuru soyundandýr. Ama sadece Dhrtarashtra oðullarý "Kurular" diye çaðrýlýr. Diðerleri "Pandu Oðullarý"dýr. Kurular, kötü kalpli Duryodhana ile 99 kardeþinden oluþur. Anlaþmazlýklar ve bunu izleyen savaþ, iþte bu iki akraba kral çocuklarý arasýnda olur.

Mahabharata'nýn konusundan esinlenerek eser yaratmýþ birçok sanatçý vardýr. Örneðin Harsha, Magha ve Bhasa. Bunlarýn içinde en dikkat çeken þair, Kalidasa'dýr (MS 3-4. yüzyýl). Onun, destan içindeki bir öyküden (I, 68-75) yola çýkarak yarattýðý Þakuntala adlý eseri çok ünlüdür.

Mahabharata'yý ilk okuyanlar Sutalar'dý (Arabacýlar) Suta, kralýn baþ danýþmaný ve en güvendiði kiþiydi. Hukuksal sorunlara karýþýr, soykütüðü tutar ve saz þairliði yaparlardý. Krshna da bir arabacýdýr ve destanda, aklý ve doðaüstü yetenekleriyle, Pandu kardeþlere büyük yardýmlarda bulunur. Özellikle Bhishmaparvan (25-42) bölümünde Arcuna'ya okuduðu "Tanrýsal Þarký" (Bhagavadgita) çok önemlidir, izleyen dönemlerde din adamlarý (brahmanlar), sutalarý, bulunduklarý güçlü konumdan indirerek, yerlerine geçmiþler ve destan anlatýcýlýðý iþini de tekellerine almýþlardýr.

700 beyitten oluþan Bhagavadgita'nýn yazarý belli deðildir ve büyük bir olasýlýkla destana sonradan eklenmiþtir. Krshna, týpký Rama gibi, tanrý Vishnu'nun insan olarak bedenleþmiþ halidir. Bu duruma Avatara denir. Savaþ öncesi, cesaretini yitirmiþ olan Arcuna'ya cesaret vermek için, ona felsefesini açýklar ve onu yüreklendirir. Buna göre "benlik" diye bir þey yoktur. Sen-ben hep ayný varlýðýn parçalarýyýzdýr. Bugün savaþta öldürülecek kiþiler, yarýn bir baþka bedende yeniden doðacaklardýr. Bilge kiþi, Krshna tarafýndan belirlenen Yoga yolunu izlemelidir.

Bhagavadgita'da Vedalardan, Brahmanalardan, Aranyakalardan ve özellikle de Upanishadlardan izler bulmak olasýdýr. Dolayýsýyla bu kitap için "Hint düþüncesinin aynasýdýr" diyebiliriz.

Mahabharata destanýnda yer yer hayvanlarýn konuþturulduðu (fabl türü) masallara da rastlanýr. Bunlar, daha sonra ortaya çýkan Pançatantra masal serisine kaynaklýk etmiþ olabilir. Peri masallarýna veya kahramanlarla ilgili masallara da rastlanýr. Bunlara en iyi örnek, Nala ile Damayanti ve Savitri ile Satyavan öyküleridir. Brahmanlarýn gücünü öven ve egemenliklerini pekiþtiren brahman efsanelerine en iyi örnekler ise Çyavana öyküsü ile Parikshit öyküsüdür.

HARÝVAMÞA Destaný, Mahabharata'nýn eki olarak kabul edilir. Tanrý Vishnu'nun bedenleþmiþ hali olan Krshna'nýn aþklarý, maceralarý ve kahramanlýklarýný anlatýr. Genelde Vishnu mezhebinin bir övgü aracýdýr. Diðer iki destana kýyasla oldukça önemsiz bir yapýttýr, içeriði Vishnu Purana ve Bhagavata Purana'ya benzer.

http://www.geocities.com/hindoloji/edebiyat/destanlar.htm