Mete han'ýn hayatý hakkýnda bilgi verebilir misiniz?

Mete Han’ýn babasý Teoman Çin yýllýklarýnda Tan-hu (veya Þan-yü) diye anýlmaktadýr ki, Hun dilinde imparator ünvaný olan bu tabir basit bir kabile reisi deðil, çok önceleri teþekkül etmiþ bir devletin baþkaný olduðunu gösterir. Üvey anasýnýn teþviki ile babasý tarafýndan veliahtlýk hakkýnýn kendisinden alýnmasý teþebbüsü karþýsýnda Mete Han, emrindeki demir disiplin altýnda yetiþtirdiði 10 bin atlý ile katýldýðý bir sürek avýnda Teoman’ý öldurerek Hun Tan-hu’su ilan edildi (M.Ö.209).

Mete Han, doðudaki Moðol-Tunguz kabileler birliði Tung-hu’larýn ýsrarla toprak taleplerine savaþ ile mukabele ederek onlarý periþan ettikten ve böylece hakimiyetini kuzey Peçli’ye kadar geniþlettikten sonra güney-batýya döndü ve Orta Asya’daki, Hind-Avrupa kökenli olduklarý sanýlan Yüe-çi’leri yerlerinden oynattý. Bunlar kütleler halinde batýya doðru çekilirken Mete Han güneye yönelerek Huang-ho büyük dirseði içindeki Ordos bölgesini ele geçirdi ve oradan Çin topraklarýna girdi. Mai-yi, T’ai-yuan þehirlerini zapt ederek Han sülalesinin kurucusu Ýmparator Kao-ti’nin 320 bin kiþilik, hemen hemen tamamen piyade ordusunu, bozkýr usulü sahte ric‘at tâbyesi ile çenber içine aldý (M.Ö. 201). Ýmparator, vaktiyle Türkler’in yaþadýðý bütün topraklarýn Hun Devletine terki, yiyecek ve ipek verilmesi ve yýllýk vergi taahhüdü þartlarý ile kendini ve ordusunu kurtarmaða muvaffak oldu. Çin ile dostluk havasý içinde ticarî münasebetleri geliþtirirken Mete Han, Ýrtiþ yataðýna kadar olan bozkýrlarý (Kie-kun = Kýrgýzlar’ýn memleketi) ve buranýn batýsýndaki Ting-ling’lerin yerini, bazý eski Ogur (O-k’ut) kollarý ile meskun araziyi, kuzey Türkistan’ý zaptetti ve Isýk Gölü etrafýndaki Vu-sun’larý hakimiyeti altýna aldý.

         Bu suretle büyük Hun hükümdarý o çaðda Asya kýt‘asýnda yaþayan Türk soyundan bütün topluluklarý kendi idaresinde tek bayrak altýnda toplamýþ oluyordu. Ýmparatorluk sýnýrlarýnýn Mançurya’dan Aral Gölüne, batý Sibirya’dan Gobi Çölü-Tibet hattýna kadar geniþlediði bu tarihlerde Hunlar’a tabi olanlar arasýnda Moðollar, Tunguzlar ve Çinliler de vardý. Mete Han tarafýndan Çin hükümetine önderilen M.Ö. 177 tarihli mektuptan anlaþýldýðýna göre Türk devletine baðlý kavimlerin sayýsý 26 idi ve bunlarýn hepsi, Tan-hu’nun ifadesi ile “yay geren halk” yani “Hun” olmuþlardý.

http://www.ozturkler.com/data/0001/0001_02_05.htm