Bilanço nasýl oluþturulur?

Bilanço temel olarak þu þekilde deðerlendirilir: Varlýklar (Aktifler) = Borçlar + Öz Sermaye

Oluþturulurken ise bilançolarda iki kýsým vardýr. Bunlar; þirketlerin sahip olduðu tüm "Varlýklar ve Hakettikleri Tutarlar"ýn kaydedildiði Aktifler kýsmý (bilançonun sol tarafý) ile þirketlerin saðlamýþ olduklarý "Kaynaklar"ýn kaydedildiði Pasifler kýsmýdýr (bilançonun sað tarafý). Ýþletmenin alacaklarý bilançonun aktif kýsmýnda yer alýrken; borçlarý pasif kýsmýna kaydedilmektedir.
Aktifler

Aktifler kýsmýnda þirketlerin sahip olduklarý para, menkul, gayrimenkul, stoklar, iþtirakler, telif haklarý, her türlü alacaklar gibi varlýklarý ve hakettikleri alacaklarý kayýtlýdýr. Aktif kalemler bilançonun sol tarafýnda likidite niteliklerine göre, en likit kalem en üstte olmak üzere aþaðýya doðru sýralanýrlar. Aktiflerin ilk kýsmýný oluþturan Dönen Varlýklar (Cari Varlýklar), nitelikleri gereði likit aktifler olarak kabul edilmekte; burada kayýtlý olan kalemlerin "bir" yýl içerisinde likite dönüþeceði öngörülmektedir. Bir yýl içerisinde likite dönüþmeyeceði düþünülen ve aktiflerin ikinci kýsmýný oluþturan Duran Varlýklar ise (Sabit Varlýklar), þirketlerin uzun vadeli olarak ellerinde bulundurmak amacýyla sahip olduklarý varlýklarý kapsamaktadýr.

Burada önemli olan bir nokta da, dönen varlýklar grubuna dahil edilecek ekonomik varlýklar saptanýrken, varlýðýn niteliði kadar iþletmenin özelliði ve firma yöneticilerinin bu varlýklarý kullanýþ amaçlarýnýn da gözönünde tutulmasý gerekliliðidir. Örneðin, bina inþaat ve satýþý ile uðraþan bir firmanýn, bilanço gününde elinde mevcut inþa edilmekte olan veya inþaatý tamamlanmýþ binalar, bu firma için dönen varlýk niteliðinde olacaðý halde; bir sanayi iþletmesinin faaliyetinde kullandýðý binalar, o iþletme için duran varlýk niteliðinde olacaktýr.

Ýþletmenin sahip olduðu varlýklar, öz ve yabancý kaynaklarla elde edilmektedir. Böylece aktif toplamýndan yabancý kaynaklarýn çýkarýlmasýyla öz kaynaklarla saðlanan toplam varlýklarýn miktarý, diðer bir ifadeyle þirketlerin özsermayesi hesaplanabilmektedir.

Aktiflerde yer alan mali tablo kalemlerinin açýklamalarý hakkýnda daha detaylý bilgi için, konuyla ilgili eðitici dökümanýmýza buradan ulaþabilirsiniz.
Pasifler

Pasifler kýsmýnda ise þirketler açýsýndan kaynak niteliðindeki tüm tutarlar kaydedilmektedir. Kýsa vadeli ticari borçlar, banka kredileri, ödeme gününe kadar vergi karþýlýklarý, çalýþan personel için ayrýlmýþ olan kýdem tazminatý karþýlýklarý, ödenmiþ sermaye, geçmiþ yýl karlarý (yedekler) ile cari dönem karý kaynak niteliðindeki baþlýca kalemlerdir. Aktiflere benzer olarak pasif kalemleri de en kýsa vadeli kaynaktan en uzun vadeli kaynaða (en likit kalem en üstte olmak üzere) doðru sýralanýrlar. Pasiflerdeki en likit kalem grubunun Kýsa Vadeli Borçlar (KVB) olduðu öngörülmektedir. KVB’lar, þirketlerin üçüncü þahýslara "bir" yýl içerisinde ödemekle yükümlü olduðu mali ve ticari borçlarý ile vergi karþýlýklarýný kapsamaktadýr. KVB’a göre daha uzun vadeli olan ve daha az likit kaynaklarý oluþturan Uzun Vadeli Borçlar (UVB), þirketlerin üçüncü þahýslara bir yýldan uzun bir süre içerisinde ödemekle yükümlü olduðu mali ve ticari borçlarý ile vergi karþýlýklarýný kapsamaktadýr. Özsermaye ise ortaklarýn þirketteki toplam paylarýný ifade etmekte ve þirketlerin en uzun vadeli kaynaklarý olarak tanýmlanmaktadýr. Bu kavram, hem baþlangýçta veya sonradan sahip veya ortaklar tarafýndan firmaya konan sermayeyi hem de karlarýn iþletme bünyesinde býrakýlmasý suretiyle saðlanan kaynaklarý (oto-finansmaný) kapsar.

Bir þirketin bilançosunda aktiflerin ve pasiflerin toplamý eþittir. Konuya matematiksel olarak yaklaþýrsak, edinilen kaynaklarla yapýlan yatýrýmlarýn, kayýtlara girdiði sýradaki deðerleri eþit olmak zorundadýr. Bu sebeple herhangi bir hareket muhasebe kayýtlarý sýrasýnda bilançoya aktif ve pasif kýsýmlarýna ayrý ayrý, yani çift taraflý olarak kaydedilmektedir. Firmanýn sürekli gerçekleþtirdiði iþlemler varlýklarýnda, borçlarýnda ve öz sermayesinde devamlý deðiþikllikler doðurmakta; ancak doðru ve usulüne uygun bir þekilde kaydedildiði sürece denklemin eþitliðini bozabilecek herhangi bir durum sözkonusu olmamaktadýr. Bununla beraber hiçbir þirket saðlamýþ olduðu kaynaklardan daha fazla varlýk edinemeyeceðinden dolayý, aktifler ile pasiflerin eþitliði bozulamamaktadýr.