Lavoisier kimdir?

Antoine Lavoisier Fransýz kimyager. 1743 yýlýnda Paris'te doðdu ve ayný yerde 1794'te idam edildi. O devrin Ünlü kimyacýsý Guilaume-Francois Rouelle'nin (1703-1770) tesiri altýnda kaldý. Zengin bir ailenin çocuðu olan Lavoisier, Mazarin Kolejinden mezundur. Babasýnýn yerini almak düþüncesiyle hukuk tahsiline baþladý ve çok iyi bir eðitim görerek 1764'te mezun oldu. Fen bilgilerine duyduðu alakadan dolayý zamanýn belli baþlý fen derslerine ve laboratuvarlarýna devam etti. 1765 senesinde ilk araþtýrmasýný yayýnladý. 1768'de Fen Akademisine üye seçildi. Hayatý boyunca ticaret, ekonomi ve toplum refahý konularýnda faaliyette bulunmuþ, 23 yýl maliyede vazife yapmýþtýr.

Fransýz Ýhtilalini hazýrlayan siyasi olaylarda faal rol oynamýþtýr. Fransa'da köklü bir sosyal reformun yapýlmasýna inanmaktaydý. Bu arada sosyal þartlarý ve ziraati incelemek için seçildiði komisyonlarda yaþlýlýk sigortasý ve vergi reformu gibi çok köklü teklifler yapmýþtýr.

Ýhtilal sýrasýnda Fransýz maliyesi ve ekonomik kaynaklar hakkýnda bir rapor hazýrlamýþtýr. Ölçülerde metrik sistemin ortaya çýkmasýnda da faal rol oynamýþtýr. Bütün bu hizmetlerine raðmen ihtilalcilerin devamlý saldýrýlarýna maruz kalmýþ ve önce hapsedilmiþ, daha sonra mahkeme edilip, suçlu bulunarak 1794'te ölüme mahkum edilmiþtir.

Çalýþmalarý: Lavoisier kimya çalýþmalarýna baþladýðýnda Avrupa'da kimya konusu ilim kabul edilmiyordu. Teorik temel okutu. Lavoisier Avrupa'da kimya ilminin mimarý oldu. Kimyayý ilmi bir temele oturttu. Lavoisier, yanma olayýnda oksijenin rolü ile ilgili çalýþmalarý ile tanýnmýþtýr. Maddenin Korunumu Kanunu'nun sahibi olan Lavoisier eski flogiston fikrini kaldýrarak, modern kimyanýn temelini atmýþtýr.

Lavoisier'in nazariyesine göre ürünlerin aðýrlýðý reaktonlarýn (reaksiyona girenlerin) aðýrlýðýna eþit olmalýdýr. On sekizinci yüzyýlda flogiston teorisine göre yanan maddelerin farazi bir aðýrlýk kaybettiði kabul ediliyordu. Oksit bilinmediði için metal maddelerin havayla temasý neticesi meydana gelen kýzarýklýða calx deniyordu. Tatminkar olmayan bu açýklamalar Lavoisier'i bütün bunlarýn hava-metal birleþimiyle olduðu neticesine götürdü. Reaksiyon esnasýnda, sonradan oksijen ismini verdiði bir gaz çýktýðýný tesbit etmiþtir. Oksijenin keþfi ile yanma-oksitlenme hadisesi aydýnlandý.

Lavoisier solunum esnasýnda oksijen alýnýp, karbondioksit verildiðini tesbit etti. Deneyler sonucu solunumun da bir nevi yanma olduðunu anladý ve kalorimetre yardýmý ile kimyevi reaksiyonlarýn ýsýsýný ölçtü. Biyokimya alanýnda birçok deneyler yaptý. Herhangi bir maddenin katý, sývý veya gaz halden birinde olduðunu söyleyen Lavoisier'dir. Havayý analiz ederek azotla-oksijeni ayýrmýþ, hidrojeni yakarak su elde etmiþtir. Çaðdaþlarýyla yaptýðý temaslar neticesi “Kimyevi Ýsimlendirme Metodu”nu geliþtirmiþtir. Bu arada barut ve güherçile imalinde hükümete yardýmcý olmuþtur.

Bugün kimyanýn babasý ismi verilen ve kimyaya teraziyi sokmakla, Aristo'nun yanlýþ nazariyelerini temelinden yýkarak, tecrübi ilimlere, yeni müsbet bir çýðýr açan Lavoisier, bir taraftan fennin bugünkü dereceye ilerlemesine çok hizmette bulunmuþ bir taraftan da mütehassýs olduðu kimya ilminde büyük hatalar yapmýþtýr. Onun buluþu olduðu için, kitaplara geçen, üniversitelerde okutulmuþ olan bu sözleri, bugün bir orta mektep talebesi söylerse sýnýfta býrakýlýr. Mesela klor gazýna bileþik cisim bir oksit, diyordu ve asitleri (hamýzlarý) yanlýþ anlatýyordu.

Lavoisier'in en büyük hatasý, doðru tecrübesini, kýymetli buluþunu izah ederken, dine inanmýyanlarýn eskidenberi söylemekte olduklarý bir sözü tekrarlamasý idi. Yani “kimya tepkimelerinde, madde gayb olmaz ve yoktan meydana gelmez” hakikatini deney ile ispat etmiþ ise de, her þeyin kimya tepkimesi, kimya kanunu ile yapýldýðýný sanarak, aldanmýþ ve kendisini lekeleyen baþka sözlerine çok çirkin birini daha eklemiþ; kimya tepkimelerinde aðýrlýk deðiþmediðini görerek Aðýrlýðýn Sakýnýmý Kanununu kurunca, “Tabiatta bir þey yaratýlmaz ve hiçbir þey yok edilemez.” deyivermiþtir. Bunu duyan fen taklitçileri “Yoktan birþey yaratýlmaz. Hiçbir þey yok olmaz.” diye iddiada bulundular ve dinlere, bu arada Ýslamiyete hücum ettiler.

Lavoisier'in kimya olaylarýnda, maddenin artmadýðýný ve azalmadýðýný görmesi “Ýnsanlar hiçbir þey var edemez ve yok edemez.” hakikatýný meydana çýkarmaktadýr. Halbuki o da baþka din düþmanlarýnýn düþtüðü büyük hataya düþerek tecrübesinden yanlýþ netice çýkarmýþ ve dine saldýrmýþtýr. Fakat, böylece ancak kendini lekeledi. Çünkü, bugünkü fizikokimya bilgisi, kimyanýn ulaþamadýðý atomun derinliklerine girerek, Lavoisier'in aldandýðýný ispat etmiþtir. Nitekim Einstein'in relativite nazariyesi, kütlenin korunmasý kanununu bile madifie etmiþ, yani deðiþtirmiþtir.

Bu suretle anlaþýlmýþtýr ki madde, Lavoisier'in sandýðý gibi dünyanýn temeli deðildir. Bugün, yeni keþfedilen çekirdek olaylarý, nükleer reaksiyonlar, maddenin enerjiye döndüðü ve yok olduðu hadiseleri Lavoisier'in aldandýðýný göstermektedir.