soru sorasın ki cevap bulasın

Kayıt Ol! Kayıt olduğunuzda sorduğunuz soruları takip edebilir
ve bilge üye olma şansını elde edebilirsiniz

Tüm Sorular (Alfanumerik Liste)

Soru:

Yaz akşamlarında böcekler sinekler hep parlak ışıkların etrafında uçuşurlar ya, nedendir acaba?

Soruyu soran: Tarık | Tarih: 2007-02-28 | Okunma sayısı: 15886

Soruya verilen cevaplar:

Sponsor bağlantı: Limon mu yoksa çilek mi daha şekerlidir?
user avatar

Geceleri ışık etrafında dönüp duran böceklere "pervane" adı verilir. Bu böceklerin neden ışık etrafında dönüp durduğunu tübitak'tan alıntı yaparak aşağıya ekliyorum.rnrn---------------------------------------rn"Pervaneler neden ışığa doğru çekilir? Niçin sürekli ışık etrafında dönerler, bu onların yararına mıdır?"rnrnBu olguyu anlamak için fototaksis denen olayı anlamakta yarar var. Fototaksis, organizmanın ışığa doğru ya da ışıktan uzağa doğru otomatik hareketidir. Hamam böcekleri negatif fototaksise örnek gösterilebilirler. Gece birden bire yaktığınız lambanın mutfağınızda parti yapmakta olan hamam böceklerini nasıl da karanlık köşe bucağa doğru kaçırdığını belki de gözlemişsinizdir. Pervanelerin hareketi ise pozitif fototaksise örnektir. Sonuçta ölümlerine yol açsa da, fenere, araba farına, kamp ışıklarına, ampullere doğu çekilirler. Bu olgu için her ne kadar kesin açıklamalar yoksa da, ilginç teoriler geliştirilmiş.rnrnBazı pervanelerin göç ettikleri biliniyor. Dolayısıyla gökyüzünün geceleri onlara seyir ipuçları sunduğu düşünülebilir. Bir pervanenin aşağı yukarı yönelimi, yere göre daha ışıklı olan gökyüzünün parlaklığına bağlı olabilir. Bazı lepidopteristler, yani kelebek ve pervane bilimcileri, pervanelerin ayı kullanarak uçuş rotalarını saptadıklarını ve dünyanın dönüşüyle onun uydusu ayın da gökyüzündeki dönüşüne göre rota ayarları yaptıklarını ileri sürüyorlar. Hatta göç eden pervanelerin, doğru yönü bulmalarına yardımcı olan bir iç jeomanyetik pusula sistemine sahip olduklarını söyleyen teoriyi destekleyecek yeterli veri dahi toplanmış. Dolayısıyla pervanelerin yapay ışığa ya da ateşe doğru çekilmeleri, yönelimleriyle ilgili olabilir ve bu da bir yanlış yönelime yol açıyor olabilir – yani pervaneler aslında aya, yani ışık kaynağına doğru gitmeyi, ya da onun üstünde uçmayı beklemiyorlar, böylelikle bir karmaşa ve yanlış yönelim oluyor. Pervanelerin ışıkla ilgili, rotadan kaçma mekanizması geliştirmiş oldukları da söylenebilir. Gece vakti bir çalılıktaki pervanelerin huzursuz edildiklerini düşünün – hepsi de çalılıktan havalanıp gökyüzüne doğru uçacaklardır. Tehlike karşısındaki bir pervane için ışığa doğru uçmak, karanlığa doğru uçmaktan daha avantajlıdır diyebiliriz. Karanlığa doğru uçmak yere doğru gitmek olacaktır. rnrnPervanelerin, örneğin mor ötesi gibi, bazı dalga boyundaki ışıklara diğer ışıklardan daha hassas oldukları biliniyor. Beyaz ışık sarı ışıktan daha fazla pervane çeker. Sarı, pervanelerin tepki verdikleri bir dalga boyu değildir. Bir diğer ilginç soru ise, pervanelerin neden ışıkta kaldıklarıdır. Pervanelerin gözleri, tıpkı insan gözü gibi ışık sensörlerine sahiptir ve bu sensörlerin saptadıkları ışık miktarına göre ayarlama yapar. Yüksek ışıkta, pervanenin sabit-odaklı binlerce lens gözcüğünden gelen ışık kendi sensörüne, ommatıdıum’una kanalize olur. Düşük ışıkta ise, çoklu lenslerden gelen ışık, bu kez de ışık duyarlılığını artırmak için yine aynı ommatidium’a yönelir. Gözünüz karanlığa alışmışken birden bire ışığa bakınca nasıl da kısa süreli kör olunduğunu siz de yaşamışsınızdır. Pervanenin karanlığa-uyum mekanizması, aydınlığa-uyum mekanizmasından daha yavaş tepki vermektedir. Bir kez ışığa gelen pervane, tekrar karanlığa döndüğünde uzun süren bir körlük yaşayacağı için, ışığı terk etmekte zorlanıyor da diyebiliriz. rnrnBir başka olası açıklama da, genelde gece uçan yaratıklar olduklarından, pervanelerin gündüz uykuları için güneşe doğru çekildikleri gibi ışığa da böyle bir tepki nedeniyle çekildikleri olabilir.

Bu soruyu cevaplayın

Yeni bir soru sorun