Metal çifleri ve kullaným alanlarýyla ilgili konuyu hangi kitaplarda bulabilirim?

"Isý ve sýcaklýk" konusunu içeren kitalarda bulabilirsiniz. Ama çok detaylý bilgilere ulaþabileceðinizi sanmýyorum. Ancak bir iki kelime ile þurada burada kullanýlýr gibi bilgilere eriþirsiniz.

Ben size burada kýsaca anlatmaya çalýþayým, kitaplardan bulduðunuzun üstüne ekler kullanýrsýnýz.

Metal çiftleri sýcaklýk farkýndan yararlanarak mekanik bir yerdeðiþtirme elde etme mantýðý ile yapýlan araçlardýr. Adýnda anlaþýlabileceði gibi bir metal çiftinden ibarettir.

Genleþme katsayýlarý farklý iki metal ayný uzunluk ve geniþlikte kesilip üst üste yapýþtýrlýr. Böylece metal çifti dediðimiz þey elde edilmiþ olur.

Peki nasýl oluyorda sýcaklýk farkýný mekanik yerdeðiþtirme olayýnda kullanýyoruz diye bir soru gelebilir aklýnýza. Bunu da kýsaca açýklayalým. Kullandýðýmýz metallerin farklý genleþme katsayýlarýna sahip olduðunu belirtmiþtik. Yani bu metalleri belli bir müddet ýsýttýðýmýzda iki metalde farklý oranda uzayacaktýr. Bunlar birbirine yapýþýk olduðu için genleþme katsayýsý yüksek olan daha fazla uzamaya çalýþacak ve genleþme katsayýsý küçük olan meta tarafýna doðru bükülecektir.

Bu olayý bir de resim ile gösterelim:

Yukarýda þekilde gördüðümüz metal çifti ýsýtýldýðýnda üstte bulunan metal (genleþme katsayýsý büyük olan, açýk renkli metal) daha çok uzuyor fakat yapýþýk olduklarý için kývrýlma meydana geliyor.

E peki diyeceksinizki bunun bize ne faydasý var, eðilsin dursun bunu nerelerde kullanabiliriz.

Bunun kullanýldýðý yerlerle sýkça karþýlaþýyorsunuzdur. En azýndan bir ütyü hepimiz görmüþtür. Ütünün belli bir sýcaklýk ayarý vardýr, o sýcaklýk derecesine geldðinde ütünün ýþýðý söner. Bu nasýl olmaktadýr? Bu mantýk bir çok ütü mekanizmasýnda geçerlidir. Belli bir sýcaklýk derecesinde metal çifti bükülür ve devreden akým geçmesi engellenir. Soðuduðunda tekrar düzelmeye baþlar ve devre tamamlanýr, ütü tekrar ýsýnmaya baþlar.

Maddeler halinde metal çiftlerinin kullaným alanlarýna deðinelim:

• Saatler: Çeþitli mekanik saatlerde sýcaklýk etkisi ile sapmalar meydana gelebilmektedir. Bu sapmalar önlemek için metal çiftleri kullanýlarak önlenebilmektedir. Bu sebeble mekanik saatlerin yapýsýnda metal çiftlerinden yararlanýlýr.
  
• Termostatlar: Biraz önce verdiðimiz ütü örneðinde kullanýlan sistemlere termostat adý verilmektedir. Termostatlar belli bir sýcaklýk deðerine ihtiyacýmýz olduðunda kullanýlýr ve bunlar etal çiftleri sayesinde yapýlýrlar. Fýrýnlar, ütüler, kombiler gibi sabit sýcaklýk deðerine ihtiyacýmýz olan sistemlerde termostatlar kullanýrýz.
  
• Termometreler: Bazý termometrelerde sýcaklýk deðerini göstermek için metal çiftlerinden yararlanýlýr. Sýcaklýk deðiþtikçe metal çiftinin þekli deðiþir bu olay sýcaklýk deðerinin belirlenmesi için kullanýlýr.
  
• Isý motorlarý: Kaynaklarda böyle bir araçtada metal çiftlerinin kullanýldýðýný belirten bilgiler bulunmakta.