Kanyon nedir ve nasýl oluþur?

Kanyon, Dünya yüzeyinde nehirlerce oluþturulmuþ derin vadidir.

Bir çok kanyonu uzun süreli erozyonlarýn yaylalar üzerinde oluþturduðu bilinmektedir. Kanyon yapýlarýnýn iki yanlarýndaki duvarlar, erozyon ve aþýnmaya dayanýklý sert kayalardan oluþur. Bunlar granit ya da kumtaþý gibi oluþumlardýr. Kanyon oluþumunda hýzlandýrýcý etkisi olan hava akýmlarý kuru alanlarda sulak bölgelere nazaran daha etkili olduklarýndan, kanyonlara bu tür bölgelerde daha sýk rastlanýr. Sualtý Kanyonlarý adýndan da anlaþýlacaðý üzere, deniz taban seviyesinde oluþan kanyon yapýlarýdýr. Karasal olanlarla hemen hemen ayný özelliklere sahip olan ve genellikle nehir aðýzlarýnda vücut bulan bu yapýlarýn oluþumlarýnda, sualtý akýntýlarý temel etkendir. Türkçe'ye Frenk dillerden gelen Kanyon adý, kaynaðý Ýspanyolca asýllý olan cañón sözüdür.

Bu doðal oluþumun en bilinen ve en büyük örneði Arizona'da bulunan Büyük Kanyon'dur. Amerika Birleþik Devletleri'nin güney-doðu'sunda yer alan bu kanyon arkeolojik önem taþýr; bunun nedeni Amerika kýtasýnýn ilk sahipleri olarak da bilinen Kadim Pueblo Halkýnýn bu çevrede geniþ yerleþimler kurmuþ olmasýdýr.

Geniþ bir kanyonun içinden akan bir nehir, duvarlarý jeolojik bir merdiveni andýran kanyonlar oluþtururabilir. Bunlar siperli nehir ((entrenched river)) olarak anýlýrlar zira bu tip nehirlerin akýþ yollarýný deðiþtirmeleri epey zordur. Colorado River ve Snake River (ABD kuzey-doðu) bu yapýlara örnek teþkil edebilecek iki nehirdir.