Gel git olayý nedir?

eski türkçe de adý med cezirdir.Gelgit, bir gök cismi üzerinde baþka gök cisimlerinin uyguladýðý kütle çekimi kuvvetleri nedeniyle oluþan çevrimsel biçim bozulmalarý demektir. En çok bilineni, Ay ve Güneþin göreli konumlarýndaki deðiþmelerin etkisiyle Yer yüzeyinde deniz düzeyinde ortaya çýkan dönemli deðiþmelerdir. Gelgit oluþturan kuvvetler yerçekimine oranla çok küçüktür. Buna karþýlýk bu kuvvetlerin, özellikle yatay bileþenleri nedeniyle, denizlerdeki etkisi büyük olabilir. Karalar ve denizler Yer yüzeyinde düzenli daðýlmadýðýndan, denizlerin ve okyanuslarýn gelgit kuvvetlerine tepkisi çok karmaþýktýr. Yerin kendi ekseni etrafýnda dönmesinden kaynaklanan saptýrýcý Coriolis kuvveti de bu karmaþýklýðý arttýrýr. Antarktika Okyanusu'nda gelgit kabarmasý, Yer çevresinde doðu-batý doðrultusunda yayýlýr. Ama kýtalar arasýnda, örneðin Atlas Okyanusu'nda, kýsmen Kuzeye doðru ilerleyen bir dalga ile kýsmen Doðu-Batý doðrultusunda salýnan bir duran dalga biçiminde kendini gösterir; Coriolis kuvveti her iki dalga hareketini de etkiler. Kurumsal çalýþmalar ve gözlemler, kabarma ve alçalmalarýn sýfýr olduðu noktalarýn bulunduðunu ortaya çýkarmýþtýr; kabarma ve alçalmalar bu noktalar çevresinde (saat yönünde ya da ters yönde) döner. Akdeniz, Karadeniz ve Baltýk Denizi gibi, nerdeyse tamamen kapalý denizlerde, doðrudan yerel gelgit kuvvetlerinin etkisiyle bir duran dalga oluþur. Bu denizlerde gelgit genliði küçüktür, santimetre ölçeðindedir. Açýk okyanuslarda genellikle bir metreden azdýr. Körfezlerde ve bunlara bitiþik denizlerde genlik çok daha büyük olabilir. Çünkü gelgit dalgasý kýta saðanlýðýnýn sýð sularýna girince, ilerleme hýzý yavaþlar ve enerji küçük bir hacimde biriktiði için gelgit yükselme ve alçalmalarý büyük boyutlara ulaþabilir. Bilinen en büyük gelgit Kanadadaki Fundy Körfezi'nde oluþur; burada 21 metre yüksekliðe kadar kabarmalar gözlenmiþtir.kaynak